مطالعه ی خود و دگرناسازگاری برخی اکوتیپ های برتر گل محمدی

گل محمدی (rosa damascena) از گونه های مهم خانواده ی گل سرخیان به شمار می رود. این گیاه کاربرد های زیادی در صنعت دارویی و غذایی دارد. از ویژگی این گیاه همانند سایر گیاهان این خانواده وجود سامانه ی خودناسازگاری گامتوفیتی است؛ که توسط یک یا دو مکان ژنی دو آللی چندشکل s در مادگی و گرده کنترل می شوند. این سامانه خودناسازگاری امکان گرده افشانی با ژنوتیپ ها و ارقام نزدیک را دشوار می‎ سازد و موجب تولید تعداد اندکی بذر می گردد. از طرف دیگر بذرهای گل محمدی به ‎دلیل وجود خواب و پوشش سخت بذر به سختی می تنژند. از این رو هدف از انجام این تحقیق بررسی مکانیسم ناسازگاری و شناسایی آلل (های) ناسازگاری و بررسی امکان نجات جنین به عنوان روشی مناسب برای تنژگی بذر بود. بعلاوه عکس العمل این گیاه نسبت به تیمار اتیلن خارجی نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. از گونه‎ی نسترن به عنوان منبع دگرگرده افشان برای اکوتیپ‎های کاشان و آذران گل محمدی استفاده شد. همچنین از اکوتیپ کاشان به عنوان والد پدری (گرده دهنده) و اکوتیپ آذران به عنوان والد مادری و بالعکس نیز استفاده شد. برای انجام عمل گرده افشانی کنترل شده، گل ها در مرحله غنچه اخته شدند و با کیسه‎های گرده پوشانده شدند. جهت خودگرده افشانی هر کدام از اکوتیپ ها نیز با گرده های خودش گرده افشانی شد. خود و دگرگرده افشانی با یک و دو تکرار با فاصله زمانی 24 ساعت انجام گرفت و شاخص هایی همانند تعداد بذر، نمو هیپ، وزن هیپ، طول و عرض آن اندازه گیری شد. به طورکلی نتایج حاصل از خودگرده افشانی اکوتیپ های کاشان و آذران نشان داد که خودناسازگاری شدیدی در این دو اکوتیپ وجود دارد، چرا که میزان تشکیل بذر در آنها کمتر از 5-6 درصد بوده است. در حالیکه میوه های حاصل از دگرگرده افشانی با گرده گونه ی نسترن، از میزان بذر بیش تری برخوردار بودن.،بطوریکه این میزان افزایش حدود 10-12 درصد در یک بار گرده افشانی و 15-20 درصد در دوبار گرده افشانی بدست آمد. جهت شناسایی آلل های ناسازگاری از چهار جفت آغازگر استفاده شد که در این بین یک جفت ( pb103 و 104) توانست آلل های s6 ,s4 ,s1و s7 را در کاشان و آذران و ,s5 ,s3 s6 و s7 را در نسترن شناسایی کند. برای غلبه بر مشکل سقط جنین، از فن نجات جنین برای تنژگی بذور تشکیل شده استفاده شد. پس از کشت جنین در محیط ms تغییر شکل یافته، پس از تولید کالوس ساقه از بافت کالوس حاصل گردید. از موارد مهم دیگر که در انتخاب والدین حائز اهمیت است می توان به مقاومت آنها در برابر تنش‎ها اشاره نمود. مقاومت به اتیلن به عنوان یک عامل تنش زای غیر زنده در این تحقیق برای شناسایی اکوتیپ مقاوم مورد ارزیابی قرار گرفت. انجام این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، در غلظت های 1، 2، 3 و 4 میکرولیتر در لیتر در زمان های 4، 8، 16 و 24 ساعت اعمال شد. شاخص هایی مانند وزن تر نسبی، مواد جامد محلول، جذب مواد محلول، ریزش گلبرگ و عمر پس ازبرداشت کل مورد بررسی قرار گرفت. بطور کلی نتایج نشان داد که اکوتیپ کاشان در مقایسه با اکوتیپ آذران تاثیرپذیری کم تری در تیمار با اتیلن خارجی دارد. محتوای کلروفیل کل، آنتوسیانین، فلاونوئید، ثابت غشا گلبرگ، پرولین برگ و گلبرگ، پروتئین برگ و گلبرگ، پراکسیداز لیپید برگ و گلبرگ، کاتالاز برگ و گلبرگ ارزیابی شد؛ که در مجموع می توان بیان داشت اکوتیپ کاشان مقاومت بیش تری نسبت به آذران از خود نشان داد.